Przywództwo na najwyższym poziomie – czyli czego współczesny lider może się nauczyć od alpinistów
Co roku 10 sierpnia obchodzimy święto Przewodników i Ratowników Górskich. Z tej okazji przygotowałem artykuł, z którego dowiesz się, jak zachowania wielkich liderów wypraw wysokogórskich możesz przełożyć z sukcesami na codzienną praktykę biznesową.
Historie przedstawione poniżej bazują na biografii Wojtka Kurtyki, wybitnego polskiego alpinisty i himalaisty, którą zebrała i opisała Bernadette Mcdonald w książce Kurtyka. Sztuka wolności
Książkę tę polecam wszystkim, nie tylko pasjonatom wspinaczki.
Istnieje powiedzenie, że prawdziwy charakter człowieka kształtują oceany, pola bitew i górskie szczyty. Wojtek Kurtyka swoim życiorysem potwierdza, że ten ostatni czynnik zdecydowanie jest prawdziwy.
Jestem pewien, że w przytoczonych fragmentach odnajdziesz wiele inspiracji i analogii do codziennego świata, tu na dole, poniżej górskich szczytów.
Działaj z pasją albo wcale
Kiedy Wojtek zaraził się pasją do wspinaczki, już nic nie mogło go od niej odciągnąć. Świat przestawał istnieć, liczyły się tylko góry, skały, śnieg i lód.
Wszelkie inne aktywności zostały tak zorganizowane, aby zapewniały czas i odpowiednie środki niezbędne do organizowania wypraw.
Cel był cały czas niezmienny i dobrze określony. Pasja i zaangażowanie pozwalały znajdować drogi do rozwiązania pojawiających się problemów.
Wniosek: jeżeli jakieś działania sprawiają Ci frajdę, to idź w tym kierunku na 100%. Gdy angażujesz się całym sobą, rozwiązania pobocznych trudności pojawiają się same.
Odkrywaj, wychodź poza schemat
Wojtka nudziły utarte ścieżki, podejścia wykonane już przez poprzedników. Dostrzegał piękno w wytyczaniu nowych szlaków, doświadczaniu kontaktu z niezdobytymi wcześniej terenami.
Wyprawy organizowane przez Wojtka były też znane z niespotykanej dynamiki, stosowania odważnych technik i pełnych wyobraźni podejść na szczyt.
To trochę tak jak w powiedzeniu Zbigniewa Herberta o tym, że: „Płynie się zawsze do źródeł, pod prąd. Z prądem płyną śmieci”.
Wniosek: jako lider powinieneś być odkrywcą, poszukiwaczem nowych rozwiązań. Unikaj schematów, nie daj się wbić w korporacyjne standardy bylejakości. Znajdź swoje własne ścieżki, nawet jeżeli na początku nie będą one prowadziły na szczyt.
Ryzyko — tak, poproszę
Wyprawy wysokogórskie są w oczywisty sposób ryzykowne. Wielu wybitnych wspinaczy pozostało z górami już na zawsze.
Wojtek oczywiście zdawał sobie doskonale sprawę z tych zagrożeń i przy całej pasji do szybkiej i dynamicznej wspinaczki zachowywał czasami umiar, potrafił się wycofać gdy sytuacja była naprawdę niebezpieczna.
Być może był to wynik niebywałej intuicji a może po prostu doświadczenie i chłodna kalkulacja, ale w trakcie wypraw organizowanych przez Wojtka nikt nigdy nie zginął. Jest to niewątpliwie warty podkreślenia wyczyn.
Wniosek: podejmowanie ryzyka jest nieodłączną częścią pracy lidera. Skuteczny przywódca kalkuluje jednak wszystkie za i przeciw, zanim podejmie decyzję a także potrafi się wycofać, zrezygnować z potencjalnych korzyści, jeżeli cena może być zbyt wysoka.
Pamiętaj, że cały zespół zwykle płaci za błędy swojego menedżera.
Kreuj swój własny świat
Na początku swojej przygody z himalaizmem Wojtek był członkiem grup organizowanych przez bardziej doświadczonych wspinaczy. Z czasem dostrzegł, że to nie jest jego styl, że ciągłe dyskusje, analizowanie sytuacji, obmyślanie taktyki i powolne zdobywanie szczytów jest niezgodne z jego charakterem. Nie oznacza to, że koledzy po fachu się mylili bądź robili coś źle. Po prostu ich podejście do wspinaczki było diametralnie różne.
Co zrobił Wojtek? Wkrótce zaczął organizował własne ekspedycje, gdzie sam kreował sposób działania i tak dobierał zespół, aby wszystkim odpowiadał ten właśnie styl.
Wniosek: Gdy według Ciebie świat wokół jest niezgodny z Twoimi przekonaniami i zasadami, zbuduj własny! Nie bój się tworzyć, kreować czegoś nowego, nawet jeżeli inni uznają to za niedorzeczne. Poszukaj ludzi, którzy myślą podobnie i wraz z nimi stwórz zespół zmieniający świat.
Działaj zgodnie z własnymi zasadami
Czasy PRLu miały oczywiście różne ciemne strony. Nie oszczędziło to alpinistów. Pewnego dnia Wojtek został poproszony o „uprzejme donoszenie” na swoich towarzyszy podróży zagranicznych. Naciski władzy nie były mocne, więc wydawało się, że spokojnie mógł odmówić. Był tam jednak pewien haczyk — odmowa wiązała się z niemożliwością uzyskania paszportu a to przekreślało szanse na jakiekolwiek zagraniczne wyprawy.
Po krótkim rozmyślaniu Wojtek stwierdził, że Tatry też są ładnymi górami i na razie mu to wystarczy. Nie podpisał żadnych zgód a władza z czasem zapomniała o sprawie i wyjazdy przestały być problemem.
Wniosek: zastanów się, co jest dla Ciebie w życiu najważniejsze, jakie to są konkretnie wartości, a następnie zapisz je i zapamiętaj. Zrób z tego drogowskaz, który umożliwi Ci podejmowanie trudnych decyzji w sytuacjach, gdy pojawią się emocje wpływające na Twoją ocenę sytuacji.
Dbaj o zespół
Wojtek jako lider wypraw wysokogórskich nie tylko brał odpowiedzialność za zespół w trakcie samej wspinaczki, ale często podejmował działania wspierające współtowarzyszy w kwestiach logistycznych (np. negocjowanie cen z tragarzami) czy formalnych (dogadywanie kwestii pozwoleń na wspinaczkę).
Nierzadko brał na siebie całą odpowiedzialność, gdy pozostali byli sparaliżowani strachem bądź nie mieli pomysłu na wyjście z trudnych sytuacji, jak w trakcie jednej z bardzo dokładnych kontroli granicznych, gdy ich ładunek zwierał towar nielegalnie przewożony w celach handlowych.
Wniosek: lider jest tak silny, jak mocny jest jego zespół. Dbaj o osoby z którymi współpracujesz, pomagaj i doradzaj w trudnych kwestiach. Na szczyt zwykle nie wchodzi się samemu, ale w większym gronie, więc dbając tylko o siebie za daleko nie zajdziesz.
Buduj relacje
W górach wysokich wzajemne zaufania i wiara w partnera wspinaczkowego jest niezbędna.
Wojtek, chociaż prywatnie był człowiekiem nieco zamkniętym i nie dopuszczał innych zbyt blisko siebie, to był w stanie budować trwałe relacje z towarzyszami swoich wypraw. Często spotykał się po latach czy wymieniał korespondencję.
Miał zaufanie do innych, chociaż finalnie i tak najbardziej ufał swojej intuicji, jak w sytuacji gdy ta nie pozwalała mu rozpocząć wspinaczki po wyciągu zamocowanym przez jednego z partnerów. Wkrótce się okazało, że faktycznie stanowisko nie było skutecznie przygotowane i to przeczucie uchroniło go od śmierci.
Wniosek: Dobre relacje w zespole to podstawa. Od zachowania lidera zależy, na ile w zespole będzie panował szacunek i zaufanie. Czasami trudne sytuacje wystawiają na próbę ducha zespołu. Nie daj się im, traktuj je jako próbę a nie przeszkodę.
Nie szukaj sławy
Wojtek odnajdował przyjemność w samej czynności wspinania. Nie jeździł w góry aby odhaczyć kolejne ośmiotysięczniki, aby się ścigać z innymi utytułowanymi wspinaczami. Po prostu robił to co lubi, robił to najlepiej jak potrafił, z ludźmi których cenił i którym ufał.
Efekt był jakby konsekwencją tego zaangażowania i pełnego oddania się wspinaczce.
Wojtek uważał też, że nie da się klasyfikować i porównywać wypraw między sobą. Każda z nich była inna, związana z konkretną pogodą czy innymi napotkanymi trudnościami. Z tego powodu odmawiał przyjęcia Złotych Czekanów — wyróżnienia za całokształt osiągnięć wspinaczkowych. Ostatecznie przyjął nagrodę w 2015 roku.
Wniosek: pracuj dla siebie samego, dla rozwijania pasji i chęci zrobienia czegoś dobrego dla świata. Nie szukaj mierników Twojej skuteczności, KPI które pokażą że jesteś w TOP 10 w Twojej branży. Jeżeli będziesz robił naprawdę dobrą robotę, to świat wokół da Ci o tym znać, zobaczysz.
Wyciągaj wnioski z trudnych sytuacji
Wojtek wielokrotnie przeżywał ciężkie chwile wysoko w górach, kilkukrotnie otarł się o śmierć. Najsławniejszą historią jest chyba wyprawa na Gasherbrum IV, w której Wojtek ze swoim partnerem — Robertem Shauerem, po długim okresie bez jedzenia i picia w zasadzie już przygotowywali się do opuszczenia tego świata.
Wspinacze mogli się załamać, narzekać i tracić energię na rozpamiętywanie swojego losu. Tymczasem skupili się na znalezieniu rozwiązań i wyjściu z trudnej sytuacji.
Według Wojtka takie przeżycia zostawiają ślad i zmieniają człowieka na całe życie. Trudno się z tym nie zgodzić.
Wniosek: gdy w Twoim projekcie czy firmie jest źle, pomyśl o dwóch wspinaczach uwięzionych gdzieś na poziomie kilku tys. m.n.p.m., którzy nie mają już zapasu jedzenia oraz gazu, aby zagrzać cokolwiek do picia a trudna pogoda uniemożliwia wejście wyżej oraz powrót w dół.
Chwilowe trudności w Twoim przedsięwzięciu jawią się teraz zapewne jako drobnostka. Nie narzekaj, tylko weź się do roboty!
Zrozum innych i pozbądź się urazy
Wojtek zorganizował pewną wyprawę wraz z trzema japońskimi wspinaczami. Wszystko zaczęło się idealnie a dobra pogoda sprzyjała szybkiemu pokonywaniu trasy.
Wkrótce jednak Japończycy oznajmili, że teren jest dla nich za ciężki i że nie są w stanie iść dalej. Wojtek próbował negocjować, aby podzielić grupę i wyruszyć w górę tylko z jednym z nich. Taka sytuacja była sprzeczna z kulturą japońską, więc wszyscy bez dyskusji zawrócili.
Chociaż Wojtek zmarnował wyjazd, to nie żywił do nich urazy. Miał bardziej pretensje do siebie, że nie zbudował z nimi lepszej relacji, że nie poznał ich zwyczajów jeszcze lepiej.
Po zejściu do bazy spędzili tam wspólnie kilka dobrych chwil, rozmawiając i żartując.
Wniosek: spróbuj zrozumieć innych. Nie zawsze to co jest oczywiste dla Ciebie, jest takie samo dla osób dookoła. Ufaj w to, że inni również podejmują optymalne decyzje, mające na celu wspólne dobro zespołu.
Artur Guła, pasjonat tematyki zarządzania i przywództwa z życiową misją dzielenia się wiedzą i doświadczeniami z innymi menedżerami.
Doświadczony lider w projektach IT z różnych dziedzin.
Autor książki Fascynujący świat przywództwa.
